Zasady azotowe

Pirymidynowe

Cytozyna (C)

Tymina (T)

Uracyl (U)

Purynowe

Adenina (A)

Guanina (G)

Wybrane kwasy organiczne

Kwas mlekowy

Kwas pirogronowy

Kwas jabłkowy

Kwas cytrynowy

Kod genetyczny

Pierwszy nukleotyd Drugi nukleotyd Trzeci nukleotyd
U C A G
U UUU fenyloalanina
UUC fenyloalanina
UUA leucyna
UUG leucyna
UCU seryna
UCC seryna
UCA seryna
UCG seryna
UAU tyrozyna
UAC tyrozyna
UAA STOP
UAG STOP
UGU cysteina
UGC cysteina
UGA STOP
UGG tryptofan
U
C
A
G
C CUU leucyna
CUC leucyna
CUA leucyna
CUG leucyna
CCU prolina
CCC prolina
CCA prolina
CCG prolina
CAU histydyna
CAC histydyna
CAA glutamina
CAG glutamina
CGU arginina
CGC arginina
CGA arginina
CGG arginina
U
C
A
G
A AUU izoleucyna
AUC izoleucyna
AUA izoleucyna
AUG metionina, START
ACU treonina
ACC treonina
ACA treonina
ACG treonina
AAU asparagina
AAC asparagina
AAA lizyna
AAG lizyna
AGU seryna
AGC seryna
AGA arginina
AGG arginina
U
C
A
G
G GUU walina
GUC walina
GUA walina
GUG walina
GCU alanina
GCC alanina
GCA alanina
GCG alanina
GAU kw. asparaginowy
GAC kw. asparaginowy
GAA kw. glutaminowy
GAG kw. glutaminowy
GGU glicyna
GGC glicyna
GGA glicyna
GGG glicyna
U
C
A
G

Potencjał wody w komórce roślinnej

Ψ W = Ψ S + Ψ P
Ψ W
- potencjał wody
Ψ S
- potencjał osmotyczny
Ψ P
- potencjał ciśnienia

Równanie Hardy'ego-Weinberga

p + q = 1 ( p + q ) 2 = p 2 + 2 p q + q 2 = 1 gdzie p – częstość allelu dominującego w populacji, q – częstość allelu recesywnego w populacji.

Wybrane aminokwasy białkowe

Glicyna

Wzór Kod pI
Gly 6,06

Alanina

Wzór Kod pI
Ala 6,11

Cysteina

Wzór Kod pI
Cys 5,05

Seryna

Wzór Kod pI
Ser 5,68

Walina

Wzór Kod pI
Val 6,00

Fenyloalanina

Wzór Kod pI
Phe 5,48

Kwas asparaginowy

Wzór Kod pI
Asp 2,85

Kwas glutaminowy

Wzór Kod pI
Glu 3,15

Lizyna

Wzór Kod pI
Lys 9,60

Tyrozyna

Wzór Kod pI
Tyr 5,64

Glutamina

Wzór Kod pI
Gln 5,65

Asparagina

Wzór Kod pI
Asn 5,51

Leucyna

Wzór Kod pI
Leu 6,01

Izoleucyna

Wzór Kod pI
Ile 6,05

Metionina

Wzór Kod pI
Met 5,74

Treonina

Wzór Kod pI
Thr 5,60

Prolina

Wzór Kod pI
Pro 6,30

Histydyna

Wzór Kod pI
His 7,60

Tryptofan

Wzór Kod pI
Trp 5,89

Arginina

Wzór Kod pI
Arg 10,76

Rozpuszczalność soli i wodorotlenków w wodzie w temp. 25°C

Cl Br I NO3 CH3COO S2−
Na+ R R R R R R
K+ R R R R R R
NH4+ R R R R R R
Cu2+ R R - R R N
Ag+ N N N R R N
Mg2+ R R R R R -
Ca2+ R R R R R R
Ba2+ R R R R R R
Zn2+ R R R R R N
Al3+ R R R R R -
Sn2+ R R R - - N
Pb2+ T T N R R N
Mn2+ R R N R R N
Fe2+ R R R R R N
Fe3+ R R - R - N
R
substancja rozpuszczalna
T
substancja trudno rozpuszczalna (strąca się ze stężonych roztworów)
N
substancja nierozpuszczalna
-
oznacza, że dana substancja albo rozkłada się w wodzie, albo nie została otrzymana
SO32− SO42− CO32− SiO32− CrO42− PO43− OH
Na+ R R R R R R R
K+ R R R R R R R
NH4+ R R R - R R R
Cu2+ N R - - N N N
Ag+ N T N - N N -
Mg2+ N R N N R N N
Ca2+ N T N N T N T
Ba2+ N N N N N N R
Zn2+ N R N N N N N
Al3+ - R - N - N N
Sn2+ - R - - - N N
Pb2+ N N N N N N N
Mn2+ N R N N N N N
Fe2+ N R N N - N N
Fe3+ - R - N - N N
R
substancja rozpuszczalna
T
substancja trudno rozpuszczalna (strąca się ze stężonych roztworów)
N
substancja nierozpuszczalna
-
oznacza, że dana substancja albo rozkłada się w wodzie, albo nie została otrzymana

Stałe dysocjacji wybranych kwasów w roztworach wodnych w temperaturze 25°C

Kwas nieorganiczny Stała dysocjacji Ka lub Ka1
HF 6,3·10−4
HCl 1,0·107
HBr 3,0·109
HI 1,0·1010
H2S 1,0·10−7
H2Se 1,9·10−4
H2Te 2,5·10−3
HClO 5,0·10−8
HClO2 1,1·10−2
HClO3 5,0·10−2
HNO2 5,1·10−4
HNO3 27,5
H2SO3 1,5·10−2
H3BO3 5,8·10−10
H3AsO3 5,9·10−10
H3AsO4 6,5·10−3
H3PO4 6,9·10−3
H4SiO4 3,2·10−10
H2CO3 4,5·10−7
Kwas organiczny Stała dysocjacji Ka
HCOOH 1,8·10−4 (t = 20°C)
CH3COOH 1,8·10−5
CH3CH2COOH 1,4·10−5
C6H5COOH 6,5·10−5
C6H5OH 1,3·10−10 (t = 20°C)

Stałe dysocjacji wybranych zasad w roztworach wodnych w temperaturze 25°C

Zasada Stała dysocjacji Kb
NH3 1,8·10−5
CH3NH2 4,3·10−4
CH3CH2NH2 5,0·10−4
CH3CH2CH2NH2 4,0·10−4
(CH3)2NH 7,4·10−4
(CH3)3N 7,4·10−5
C6H5NH2 4,3·10−10

Szereg elektrochemiczny wybranych metali

Półogniwo E0, V
Li/Li+ −3,04
Ca/Ca2+ −2,84
Mg/Mg2+ −2,36
Al/Al3+ −1,68
Mn/Mn2+ −1,18
Zn/Zn2+ −0,76
Cr/Cr3+ −0,74
Fe/Fe2+ −0,44
Cd/Cd2+ −0,40
Co/Co2+ −0,28
Ni/Ni2+ −0,26
Sn/Sn2+ −0,14
Pb/Pb2+ −0,13
Fe/Fe3+ −0,04
H2/2H+ 0,00
Bi/Bi3+ +0,31
Cu/Cu2+ +0,34
Ag/Ag+ +0,80
Hg/Hg2+ +0,85
Au/Au3+ +1,50

Układ okresowy pierwiastków

liczba atomowa → 1H ← symbol chemiczny pierwiastka
Wodór
1,01 ← masa atomowa, u
2,1 ← elektroujemność
1
18
1H
Wodór
1,01
2,1
2
13
14
15
16
17
2He
Hel
4,00
3Li
Lit
6,94
1,0
4Be
Beryl
9,01
1,5
5B
Bor
10,81
2,0
6C
Węgiel
12,01
2,5
7N
Azot
14,01
3,0
8O
Tlen
16,00
3,5
9F
Fluor
19,00
4,0
10Ne
Neon
28,18
11Na
Sód
23,00
0,9
12Mg
Magnez
24,31
1,2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13Al
Glin
26,98
1,5
14Si
Krzem
28,08
1,8
15P
Fosfor
30,97
2,1
16S
Siarka
32,07
2,5
17Cl
Chlor
35,45
3,0
18Ar
Argon
39,95
19K
Potas
39,10
0,9
20Ca
Wapń
40,08
1,0
21Sc
Skand
44,96
1,3
22Ti
Tytan
47,88
1,5
23V
Wanad
50,94
1,7
24Cr
Chrom
52,00
1,9
25Mn
Mangan
54,94
1,7
26Fe
Żelazo
55,85
1,9
27Co
Kobalt
58,93
2,0
28Ni
Nikiel
58,69
2,0
29Cu
Miedź
63,55
1,9
30Zn
Cynk
65,39
1,6
31Ga
Gal
69,72
1,6
32Ge
German
72,61
1,8
33As
Arsen
74,92
2,0
34Se
Selen
78,96
2,4
35Br
Brom
79,90
2,8
36Kr
Krypton
83,80
37Rb
Rubid
85,47
0,8
38Sr
Stront
87,62
1,0
39Y
Itr
88,91
1,3
40Zr
Cyrkon
91,22
1,4
41Nb
Niob
92,91
1,6
42Mo
Molibden
95,94
2,0
43Tc
Techet
97,91
1,9
44Ru
Ruten
101,07
2,2
45Rh
Rod
102,91
2,2
46Pd
Pallad
106,42
2,2
47Ag
Srebro
107,87
1,9
48Cd
Kadm
112,41
1,7
49In
Ind
114,82
1,7
50Sn
Cyna
118,71
1,8
51Sb
Antymon
121,76
1,9
52Te
Tellur
127,60
2,1
53I
Jod
126,90
2,5
54Xe
Ksenon
131,29
55Cs
Cez
132,91
0,7
56Ba
Bar
137,33
0,9
57La*
Lantan
138,91
1,1
72Hf
Hafn
178,49
1,3
73Ta
Tantal
180,95
1,5
74W
Wolfram
183,84
2,0
75Re
Ren
186,21
1,9
76Os
Osm
190,23
2,2
77Ir
Iryd
192,22
2,2
78Pt
Platyna
195,08
2,2
79Au
Złoto
196,97
2,4
80Hg
Rtęć
200,59
1,9
81Tl
Tal
204,38
1,8
82Pb
Ołów
207,20
1,8
83Bi
Bizmut
208,98
1,9
84Po
Polon
208,98
2,0
85At
Astat
209,99
2,2
86Rn
Radon
222,02
87Fr
Frans
223,02
0,7
88Ra
Rad
226,03
0,9
89Ac**
Aktyn
227,03
104Rf
Ruterford
261,11
105Db
Dubn
180,95
106Sg
Seaborg
265,12
107Bh
Bohr
264,10
108Hs
Has
269,10
109Mt
Meitner
268,10
110Ds
Darmstadt
281,10
111Uuu
Ununun
280
112Uub
Ununbi
285
113Uut
Ununtri
284
114Uuq
Ununkwad
289
115Uup
Ununpent
288
116Uuh
Ununheks
292
117Uus
Unusept
118Uuo
Ununokt
294
*
58Ce
Cer
140,12
59Pr
Prazeodym
140,91
60Nd
Neodym
144,24
61Pm
Promet
144,91
62Sm
Samar
150,36
63Eu
Europ
151,96
64Gd
Gadolin
157,25
65Tb
Terb
158,93
66Dy
Dysproz
162,50
67Ho
Holm
164,93
68Er
Erb
167,26
69Tm
Tul
168,93
70Yb
Iterb
173,04
71Lu
Lutet
174,97
**
90Th
Tor
232,04
91Pa
Protaktyn
231,04
92U
Uran
238,03
93Np
Neptun
237,05
94Pu
Pluton
244,06
95Am
Ameryk
243,06
96Cm
Kiur
247,07
97Bk
Berkel
247,07
98Cf
Kaliforn
251,08
99Es
Einstein
252,09
100Fm
Ferm
257,10
101Md
Mendelew
258,10
102No
Nobel
259,10
103Lr
Lawrans
262,11

Kinematyka

Prędkość

v = Δ r Δ t

Przyspieszenie

a = Δ v Δ t

Prędkość kątowa

ω = Δ α Δ t = 2 π T

Prędkość w ruchu po okregu

v = ω · r

Przyśpieszenie dośrodkowe

a d = v 2 r = ω 2 · r

Przyspieszenie kątowe

ε = Δ ω Δ t

Przyspieszenie styczne

a st = ε · r

Prędkość w prostoliniowym ruchu jednostajnie zmiennym

v = v 0 + a · t

Droga w prostoliniowym ruchu jednostajnie zmiennym

s = v 0 · t + 1 2 a · t 2

Dynamika

Pęd

p = m · v

Druga zasada dynamiki

Δ p Δ t = F a = F m

Moment siły

M = F · r · sin r F

Moment bezwładności

I = i = 1 n m i · r i 2

Moment pędu punktu materialnego

J = m · v · r · sin r v

Moment pędu bryły sztywnej

J = I · ω

Druga zasada dynamiki ruchu obrotowego

Δ J Δ t = M ε = M I

Praca

W = F · Δ x · cos F Δ x

Moc

P = W Δ t

Energia kinetyczna

E kin = 1 2 m · v 2

Energia kinetyczna ruchu obrotowego bryły sztywnej

E kin = 1 2 I · ω 2

Siła ciężkości, siła sprężystości i siła tarcia

Prawo powszechnego ciążenia

F g = G m 1 · m 2 r 2

Natężenie pola grawitacyjnego

γ = F g m

Energia potencjalna grawitacji

E p = G m 1 · m 2 r

Zmiana energii potencjalnej grawitacji na małych wysokościach

Δ E p = m · g · Δ h

Prędkości kosmiczne (dla Ziemi)

v I = G · M z R z = 7,9 km s v II = 2 · G · M z R z = 11,2 km s

Trzecie prawo Keplera

T 1 2 R 1 3 = T 2 2 R 2 3 = const

Siła sprężystości

F s = k · x

Energia potencjalna sprężytości

E pot = 1 2 k · x 2

Siła tarcia kinetycznego

T k = μ k · F N

Siła tarcia statycznego

T s μ s · F N

Drgania i fale

Ruch harmoniczny

x ( t ) = A · sin ω t + φ v ( t ) = A · ω · cos ω t + φ a ( t ) = A · ω 2 · sin ω t + φ

Okres drgań masy na sprężynie i wahadła matematycznego

T = 2 π m k T = 2 π l g

Częstotliwość i długość fali

f = 1 T λ = v · T

Załamanie fali

sin α sin β = v 1 v 2 = n 2 n 1

Siatka dyfrakcyjna

n · λ = d · sin α

Efekt Dopplera

f = f źr v v ± u źr

Optyka

Kąt graniczny

sin α gr = 1 n

Kąt Brewstera

tg α B = n

Równanie soczewki - zwierciadła

1 f = 1 x + 1 y

Soczewka

1 f = ( n socz n otocz 1 ) ( 1 R 1 + 1 R 2 )

Zwierciadło kuliste

f = R 2

Termodynamika

Gęstość

ρ = m V

Ciśnienie

p = F S

Zmiana ciśnienia hydrostatycznego

Δ p = ρ · g · Δ h

Pierwsza zasada termodynamiki

Δ U = Q + W

Praca siły parcia

W = p · Δ V

Ciepło właściwe

c w = Q m · Δ T

Ciepło molowe

C = Q n · Δ T

Ciepło przemiany fazowej

Q = m · L

Średnia energia kinetyczna ruchu postępowego cząsteczek

E śr = 3 2 k B · T

Równanie stanu gazu doskonałego (Clapeyrona)

p · V = n · R · T

Ciepła molowe gazu doskonałego

C p = C v + R

Sprawność silnika cieplnego

η = W Q 1 = Q 1 Q 2 Q 1

Pole magnetyczne

Siła Lorentza

F = q · v · B · sin v B

Siła elektrodynamiczna

F = I · l · B · sin l B

Pole przewodnika prostoliniowego

B = μ 0 μ r · I 2 π · r

Pole pętli (w jej środku)

B = μ 0 μ r · I 2 · r

Pole długiego solenoidu (zwojnicy)

B = μ 0 μ r n · I l

Strumień pola magnetycznego

Φ = B · S · cos B S

SEM indukcji

ε = Δ Φ Δ t

SEM samoindukcji

ε = L Δ I Δ t

SEM prądnicy

ε = n · B · S · ω · sin ω t + φ

Wartości skuteczne prądu przemiennego

U sk = U max 2 I sk = I max 2

Transformator

U 1 U 2 = n 1 n 2 = I 2 I 1

Fizyka współczesna

Równoważność masy-energii

E = m c 2 = m 0 c 2 1 v 2 c 2

Pęd relatywistyczny

p = m 0 v 1 v 2 c 2

Dylatacja czasu

Δ t = Δ t 1 v 2 c 2

Energia fotonu

E = h v

Pęd fotonu

p = h λ

Fala de Broglie'a

λ = h p

Zasada nieoznaczoności

Δ p x Δ x h 4 π

Efekt fotoelektryczny

h v = W + ( m v 2 2 ) max

Rozpad promieniotwórczy

N = N 0 2 t T 1/2

Elektrostatyka

Prawo Coulomba

F = k q 1 · q 2 r 2 k = 1 4 π · ε 0

Natężenie pola

E = F q

Napięcie

U = W q

Pole jednorodne

U = E · d

Pojemność (pojemność kondensatora płaskiego)

C = Q U C = ε r ε 0 · S d

Energia kondensatora

W = 1 2 Q · U = 1 2 C · U 2

Prąd elektryczny

Natężenie prądu

I = Δ Q Δ t

Moc prądu

P = U · I

Opór przewodnika

R = ρ · l S

Prawo Ohma

I = U R

Napięcie ogniwa

U = ε I · R w

Łączenie oporników

  • szeregowe: R Z = i = 1 n R i
  • równoległe: 1 R Z = i = 1 n 1 R i

Logarytmy

Logarytmem log a c dodatniej liczby c przy dodatniej i różnej od 1 podstawie a nazywamy wykładnik b potęgi, do której należy podnieść a , aby otrzymać c : log a c = b wtedy i tylko wtedy, gdy a b = c

Logarytm log 10 x można też zapisać jako log x lub lg x .

Dla x > 0 y > 0 i a > 0 i a 1 prawdziwa jest równość: log a ( x · y ) = log a x + log a y

Równania kwadratowe

Równanie kwadratowe a x 2 + b x + c = 0 , gdzie a 0 , ma rozwiązania rzeczywiste wtedy i tylko wtedy, gdy Δ = b 2 4 a c 0 . Rozwiązania te wyrażają się wzorami: x 1 = b Δ 2 a x 2 = b + Δ 2 a

Przedrostki

Mnożnik 1012 109 106 103 102 101 101 102 103 106 109 1012
Przedrostek tera giga mega kilo hekto deka decy centy mili mikro nano piko
Oznaczenie T G M k h da d c m μ n p

Stałe i jednostki fizyczne i chemiczne

Przyspieszenie ziemskie

g = 9,81 m s 2

Masa Ziemi

M Z = 5,98 · 10 24 kg

Średni promień Ziemi

R Z = 6370 km

Stała grawitacji

G = 6,67 · 10 11 N · m 2 kg 2

Liczba Avogadro

N A = 6,02 · 10 23 1 mol

Objętość jednego mola gazu doskonałego w warunkach normalnych

t = 0 °C oraz p = 1013,25 hPa V = 22,41 dm 3 mol

Uniwersalna stała gazowa

R = 8,31 J mol · K

Stała Boltzmanna

k B = 1,38 · 10 23 J K

Przenikalność elektryczna próżni

ε 0 = 8,85 · 10 12 C 2 N · m 2

Stała elektryczna

k = 1 4 π · ε 0 = 8,99 · 10 9 N · m 2 C 2

Przenikalność magnetyczna próżni

μ 0 = 4 π · 10 7 N A 2

Prędkość światła w próżni

c = 3,00 · 10 8 m s

Stała Plancka

h = 6,63 · 10 34 J · s

Ładunek elementarny

e = 1,60 · 10 19 C

Masa elektronu

m e = 9,110 · 10 31 kg

Masa protonu

m p = 1,673 · 10 27 kg

Masa neutronu

m n = 1,675 · 10 27 kg

Jednostka masy atomowej

1 μ = 1,661 · 10 27 kg

Elektronowolt

1 eV = 1,60 · 10 19 J

Stała Hubble'a

H 75 km s · Mpc

Parsek

1 pc = 3,09 · 10 16 m

Wybrane zagadnienia z trygonometrii i wartości logarytmów dziesiętnych

sin α = a c sin 2 α + cos 2 α = 1 cos α = b c tg α = sin α cos α tg α = a b a 2 + b 2 = c 2

cos ( 90 ° α ) = sin α sin ( 90 ° α ) = cos α sin ( α + β ) = sin α cos β + cos α sin β cos ( α + β ) = cos α cos β sin α sin β sin ( α β ) = sin α cos β cos α sin β cos ( α β ) = cos α cos β + sin α sin β sin 2 α = 2 sin α cos α

α 0 ° 30 ° 45 ° 60 ° 90 °
0 π 6 π 4 π 3 π 2
sin α 0 1 2 2 2 3 2 1
cos α 1 3 2 2 2 1 2 0
tg α 0 3 3 1 3 nie istnieje
α ° sin α cos β β °
0 0,0000 90
5 0,0872 85
10 0,1736 80
15 0,2588 75
20 0,3420 70
25 0,4226 65
30 0,5000 60
35 0,5736 55
40 0,6428 50
45 0,7071 45
50 0,7660 40
55 0,8192 35
60 0,8660 30
65 0,9063 25
70 0,9397 20
75 0,9659 15
80 0,9848 10
85 0,9962 5
90 1,0000 0
x log x
0,01-2,000
0,02-1,699
0,03-1,523
0,04-1,398
0,05-1,301
0,06-1,222
0,07-1,155
0,08-1,097
0,09-1,046
0,10-1,000
0,11-0,959
0,12-0,921
0,13-0,886
0,14-0,854
0,15-0,824
0,16-0,796
0,17-0,770
0,18-0,745
0,19-0,721
0,20-0,699
0,21-0,678
0,22-0,658
0,23-0,638
0,24-0,620
0,25-0,602
0,26-0,585
0,27-0,569
0,28-0,553
0,29-0,538
0,30-0,523
0,31-0,509
0,32-0,495
0,33-0,481
0,34-0,469
0,35-0,456
0,36-0,444
0,37-0,432
0,38-0,420
0,39-0,409
0,40-0,398
0,41-0,387
0,42-0,377
0,43-0,367
0,44-0,357
0,45-0,347
0,46-0,337
0,47-0,328
0,48-0,319
0,49-0,310
0,50-0,301
0,51-0,292
0,52-0,284
0,53-0,276
0,54-0,268
0,55-0,260
0,56-0,252
0,57-0,244
0,58-0,237
0,59-0,229
0,60-0,222
0,61-0,215
0,62-0,208
0,63-0,201
0,64-0,194
0,65-0,187
0,66-0,180
0,67-0,174
0,68-0,167
0,69-0,161
0,70-0,155
0,71-0,149
0,72-0,143
0,73-0,137
0,74-0,131
0,75-0,125
0,76-0,119
0,77-0,114
0,78-0,108
0,79-0,102
0,80-0,097
0,81-0,092
0,82-0,086
0,83-0,081
0,84-0,076
0,85-0,071
0,86-0,066
0,87-0,060
0,88-0,056
0,89-0,051
0,90-0,046
0,91-0,041
0,92-0,036
0,93-0,032
0,94-0,027
0,95-0,022
0,96-0,018
0,97-0,013
0,98-0,009
0,99-0,004
1,000,000